ZLATNO DOBA RIMSKE ARABIJE

Kada krenete severno od Amana, stići ćete u mesto koje nikako ne sme da se preskoči na proputovanju kroz Jordan. Pored svega što je Balkan magazin do sada objavio o atrakcijama ove bliskoistočne zemlje, i baš zato što možda mislite da ste se obavestili o svemu što ima da se vidi u Jordanu, za kraj smo ostavili još jedan biser - jedan od nekada vrlo značajnih, a danas odlično očuvanih rimskih gradova.
 

Artemidin hram

Pripremite se za famozni rimski grad Džeraš, ali imajte u vidu da je još mnogo toga ostalo od jordanskih mesta u koja će vam biti drago da zavirite.

U slavu cara Hadrijana

Zvaničan izgled grada prvi put je postavljen oko 70 godine naše ere i oslikavao je tipičanu rimsku šemu sa glavnom ulicom, oivičenu kolonadom, koju su presecale manje ulice, takođe ukrašene velelepnim stubovima. Kada je car Trajan osvojio Jordan 106. godine, Džeraš ili Gerasa pala je pod jurisdikciju nove Rimske provincije Arabije. Kako se ubrzo razvila industrija, kako je stigao novac od poljoprivrede i usluga, Džeraš, kao i ceo Jordan, uživali su u zlatnom dobu više od 200 godina. Posetioci mogu da osete bogatstvo kojim odiše Džeraš, čak pre nego što uđu u grad, i to samo pogledom na restauriranu Južnu kapiju.

Južna kapija

Prvi spomenik koji se turistima ukazuje, dolazeći iz Amana, je troluka Hadrijanova kapija koja ponosno prkosi vremenu na oko 450 metara južno od gradskih zidina. Ova kapija je sagrađena da ovekoveči posetu cara Hadrijana Gerasi 129. godine naše ere.


Hadrijanova kapija

Kapija se uzdiže odmah pored Hipodroma u kojem je rekonstruisan južni kraj i gde se i danas, za potrebe posetilaca, "oživljavaju" nekadašnje rimske igre. Hipodrom je izgrađen između prvog i trećeg veka i nekada je mogao da primi 5.000 posmatrača.

Pomenuta Južna kapija uvodi vas na Ovalni trg koji je opasan dugačkom arkadom jonskih stubova. Na trg sa zapada gleda hram posvećen Zevsu, koji datira iz prvog veka a u čijim su temeljima nedavno pronađeni ostaci njegovog helenskog prethodnika.
 

Zevsov hram

Pretpostavlja se da su i Rimljani i Grci hram posvetili svom najvišem božanstvu. Odavde se pruža prelep pogled na Ovalni trg. Zapadno od hrama nalazi se veliko Južno pozorište, koje je završeno u drugom veku.

Pozorište

Ulegle ulice od težine kočija

Sa Ovalnog trga proteže se 800 metara dugačak kardo, glavna originalno popločana ulica i gradska kucavica antičkog Džeraša. U drugom veku, originalan kardo je proširen i, u određenim delovima, njegovi prvobitno jonski stubovi su zamenjeni korintskim. Danas na Trgu i dalje suvereno stoji 56 impozantnih jonskih stubova.

Ovalni trg

Takozvani Kardo maksimus može posetiocima lako da dočara kako je ova fascinantna ulica nekada izgledala. Dok prolazite između čak oko 500 stubova, možete da zamislite kočije od čije je težine ulegao popločani pod, za malo i da čujete šetače koji razgledaju robu i cenkaju se.

Kardo - glavna ulica

Najvažnije gradske građevine koje su bile nanizane oko glavne ulice, bili su hramovi, pijaca, fontane. Kada se danas prolazi s juga na sever kroz ovaj kardo, nailazi se na niz javnih spomenika, od kojih na nekima i dalje mogu da se vide vešte gravure u kamenu iz drugog veka. Takvi su Agora, Forum - gde se održavao veći deo poslovnog i komercijalnog života, bogato isklesan ulaz u rimski hram koji je u vizantijsko vreme pretvoren u crkvu, zatim Nimfeum ili gradska fontana - od čijih slika, nažalost, ništa nije ostalo za oko posetioca iz 21. veka, Hram boginje Artemide - koja je bila i zaštitnica grada i čiji su korintski stubovi i danas gotovo netaknuti, široka zapadna kupatila, severna kolonadna ulica koja vodi do Severne kapije i mnogo drugih.

Nimfeum

Vizantijska Gerasa

U vreme Vizantije, neki od rimskih spomenika su dobili novu namenu, pa su tu postavljane hrišćanske crkve, dok su nove crkve pravljene od kamena i stubova vađenih iz građevina Rima, koje su se urušile usled čestih zemljotresa u antičko vreme. Danas se zna za najmanje 15 crkava u vizantijskoj Gerasi. Na mestu gde su se nalazile tri crkve posvećene Svetom Đorđu, Svetom Jovanu i Kozmi i Damjanu, zapadno od Artemidinog hrama, danas imaju najbolje sačuvane mozaike iz 6. veka naše ere. Na mozaicima su prikazane životinje, kao i ktitori i sveštenici.

Sat putovanja do Sirije

Iako se u ovim reportažama nismo bavili tipično jordanskom kuhinjom, Džeraš će ovom putniku ostati u sećanju i po hlebu koji se služio u restoranu nedaleko od ovog rimskog grada. Ukusan, hrskav, posut semenom lana... Ako ste ogladneli od obilaženja Gerase, za koje vam svakako treba nekoliko sati po nemilosrdnom suncu, imajte na umu da osveženje i ukusna hrana nisu daleko.

A zatim, na manje od sat vremena vožnje od Džeraša, stižete do granice sa Sirijom, koja je posebna priča. Zemlja toliko slična, a opet drastično različita od Jordana, kako po standardu, tako i po državnom uređenju, mentalitetu, ali koja za radoznalog putnika ima više nego pregršt ponuda...