Otkriven najstariji pisani artefakt u istoriji Slovena

U najnovijem izdanju međunarodnog  časopisa Dnevnik arheološke nauke (Journal of Archaeological Science) objavljen je značajan nalaz arheologa s Masarikovog univerziteta u Brnu. Na lokalitetu Lani (Lany) kod  moravskog Breclava, u blizi čeških granica sa Slovačkom i Austrijom, pronađeno je, zajedno s keramikom najstarijeg, takozvanog praškog tipa, životinjsko rebro sa urezanim znacima, takozvanim runama starogermanskog pisma, futhark koje ima, inače, 24 slova. Kost domaćeg govečeta tura je, prema analizama najnovijim genetskim i radio-karbonskim metodoma, iz perioda oko 600 godina nove ere.

Deo kosti sa urezima i runama

Prema dosadašnjim saznanjima, najstarije pismo kojim su se služili Sloveni bilo je glagoljica, koju su na osnovu grčkog alfabeta stvorili Ćirilo i Metodije, takozvana solunska braća koji su širili pismenost i hrišćansku veru među Slovenima u devetom veku nove ere.

Nalaz u Lanima razmotrio je međunarodni naučni tim iz Češke, Austrije, Švajcarske i Australije i utvrdio da se nesumnjivo radi o slovenskom korišćenju starogermanskog pisma. Na dosta velikom području u srednjoj Evropi, na tlu sadašnje Češke, Nemačke, Austrije i Slovačke, živeli su, osim starih Slovena, i stari Germani, ali dosad nije bilo nikakvih dokaza o njihovim kontaktima.  Ovaj nalaz ukazuje da je, ipak, bilo kontakata, mada se nikako ne bi moglo reći da ih je bilo često i mnogo. A malo uopšte i ima (ukupno svega 17) nalaza  napisa na starijem futharku...

Zanimljivo je da je bugarski đak Ćirila i Metodija, monah Hrabr iz Preslava u svom traktatu "O slovima" u 10. veku pisao da su se neki stari Sloveni, pre glagoljice, "služili crtama i zarezima" što su mogli biti znaci starogermanskog pisma. To je on mogao ustanoviti iz kontakata i veza koje su uspostavili prethodno Ćirilo i Metodije sa Slovenima u Velikoj Moravskoj.

Ovaj nalaz, ipak, ne menja bitno istoriju. Pre bi se reklo da se radi o sporadičnom germansko-slovenskom kontaktu. Kada bi bilo drugačije bilo bi verovatno mnogo više tragova o tome. Istorijska uloga i prvenstvo Ćirila i Metodija kao pionira - prosvetitelja i misionara na tlu nekadašnje Velike Moravske ne dolazi u pitanje.