MARTA MAVROIDI, ZVEZDA GRČKOG ETNO DŽEZA

U nedelju 7. maja, mlada grčka kompozitorka i muzičarka Marta Mavroidi nastupila je sa svojim džez kvartetom u atinskom Kulturnom centru fondacije Stavros Nijarhos. Njen nastup je nastavak serije koncerata pod nazivom "Džez hronike" kojima organizator želi da proširi muzička istraživanja sa pogledom na džez kao "muziku današnjice". Koncert je održan u prostoru zvanom "Far" koji se nalazi na vrhu nove Nacionalne opere i služi kao čitaonica i koncertni prostor.

Svojim prvim albumom "Rilska bašta" (2009), Mavroidi je na sebe skrenula pažnju publike i kritike kao pevačica i virtuoz na lauti, ali i kao vrhunska kompozitorka. Njena istraživanja su išla u različitim pravcima i uvek su bila vezana za etno muziku. Tako se njen poslednji projekat, etno džez, upravo uklopio u muzičko istraživanje Fondacije Stavros Nijarhos.

Marta Mavroidi

Od Peloponeza do Persije

Repertoar majskog koncerta Marte Mavroidi bio je sačinjen od njenih kompozicija koje su za strukturu preuzimale džez elemente, a potom ih, kroz improvizaciju, nadograđivale etno zvukom. Započela je sa tipičnim grčkim melodijama, da bi se tokom koncerta prošetala Balkanom, obalama Crnog mora, Anadolijom i Persijom. Mavroidina muzika kombinuje grčku i bliskoistočnu ornamentiku i mikrotonalne suptilnosti. Njena izvanredna tehnika na lauti može da se poredi sa umećem majstora muzičara kako narodnog tako i džez porekla. Pre deset godina, pojavila se na naslovnoj strani britanskog magazina "fRoots", specijalizovanog za sve oblike etno muzike, gde su je najavili kao "zvezdu u usponu balkanske muzike".

Martine improvizacije na električnoj lauti, najčešće imaju istočnjački zvuk, a u džez harmonijama je održava pijanista Janis Papadopulos, čiji pristup malo podseća na beogradskog džez majstora Bojana Zulfikarpašića i jermenskog pijanistu Tigrana Hamasijana. Kontrabasist Jorgos Venturis odlično prati ritmove, dosta puta bez naglašavanja, nego kroz dijalog sa solistom.  Bubnjar Dimitris Klonis savršeno vlada složenim istočnjačkim ritmovima, dajući podlogu muzici, ali neprestano radeći na melodioznosti i teksturi zvuka.

Već posle kraćeg slušanja može da se oseti karakteristični zvuk kvarteta koji spaja arome Balkana i Bliskog istoka sa egzotičnim elementima istočnog Mediterana i džez harmonijama. Negde između Istoka i Zapada, između tradicionalne i savremene muzike, klavir, bas, bubnjevi, električna lauta i Mavroidin glas čine jedinstvenu muzičku pristup, nevezan geografijom ili akustičnim predrasudama.

Kvartet Marte Mavroidi uspešno spaja džez i etno muziku Balkana i Mediterana

Horska muzika

Mavroidin specifičan odnos sa muzikom, a posebno sa tradicionalnom muzikom, počeo je još u vreme pohađanja Visoke muzičke škole Palini, inače zanimljive eksperimentalne institucije. Ona je, potom, studirala muzikologiju u Atini, etnomuzikologiju u Londonu (SOAS) i Los Anđelesu (UCLA), a savremenu muziku na Konzervatorijumu u Amsterdamu. Od tada, različite verzije istočnomediteranske muzičke tradicije (grčke, balkanske, arapske) bile su odskočna daska i glavni izvor nadahnuća za njeno muzičko stvaralaštvo. Neprestano radeći na novim projektima, nastupajući sa različitim muzičkim ansamblima i komponujući za filmove, balete i pozorišne komade, ona je nastavila da razvija svoju svestranu muzičku ličnost kroz mnoštvo uticaja. Njena muzika se često opisuje kao spoj balkanskih i džez muzičkih elemenata.

Marta Mavroidi nastupa sa poznatim grčkim violonistom Statisom Kukularisom čiji je repertoar muzika Egejskih ostrva

Za dvestotu godišnjicu Grčke revolucije, 2021. godine, Mavroidi je komponovala je muzičko delo "Domnina pesma", narudžbu alternativne scene Nacionalne opere, i muziku za predstavu "Krvava svadba" F. G. Lorke, po narudžbini Narodnog pozorišta. Takođe, ona koordinira radionicu vokalnog ansambla "Happy Hour" i diriguje horom tradicionalne muzike "Nar" koji proučava pesme iz cele Grčke, fokusirajući se na stilske detalje specifične za svaku oblast i na folklorni i antropološki kontekst svake pesme.
Posle atinskog nastupa, Marta Mavroidi otišla je na ostrvo Tinos gde je umetnički direktor "World Music Festivala", a potom će, sa horom "Happy Hour", tokom leta nastaviti rad na ostrvu Kritu. U pitanju je muzička radionica u kojoj će se proučavati pesme i melodije Balkana i istočnog Mediterana, aranžirane za vokalne ansamble. Cilj je istraživanje ljudskog glasa kao muzičkog instrumenta, a u radu učestvuju muzičari iz više zemalja Balkana i Bliskog istoka.