YU ODLAZI U ISTORIJU

Krajem oktobra Skupština Registra nacionalnog domena Srbije donela je Pravilnik o radu .rs registra i prestanku rada yu domena čime su praktično stvoreni uslovi za preregistaciju .yu domena u Srbiji. Prva i jedina organizacija koja se registrovala pod novim domenom za našu zemlju je Registar nacionalnog domena Srbije, http://www.rnids.rs/ na kojoj je predstavljen pravilnik o radu .rs domena i prestanku rada .yu, pravilnik o arbitražnom postupku, opšti uslovi o radu ovlašćenih registara .rs domena i opšti uslovi registracije. Do kraja novembra na istoj internet strani biće objavljen javni konkurs za potencijalne ovlašćene registre .rs domena.

Na početku beše broj

Početak naredne godine, bar što se srpskog dela interneta tiče, obeležiće uvođenje nove oznake za internet domene. U istoriju odlazi .yu oznaka koju zamenjuje novi domen .rs. Upravljane domenima prešlo je u nadležnost nevladine organizacije koja se zove Registar nacionalnih domena Srbije. Njegovo funkcionisanje odobreno je od strane Internet korporacije za dodeljena imena i brojeve ali i Američke privredne komore i Ministarstva za trgovinu Amerike, koje su obavezale domaću asocijaciju da se tranzicija odnosno prelazni period sa .yu na .rs domene okonča do 30. septembra 2009.

IANA - Internet assigned numbers authority je međunarodna organizacija koja od 1972. dodeljuje jedinstvene adrese svim računarima koji su na mreži. U početku je bio broj koji je prerastao svoje mogućnosti, te se od 1984. razvio sistem domena tzv. DOMAIN NAME SERVER. Od 1991. godine domeni su komercijalizovani tako da svaki korisnik može da registruje adresu na internetu.

Toliko o istoriji.

Sa raspadom SFRJ svaka novonastala država podnosila je zahtev za nacionalni domen, tako da su Hrvatska i Slovenija vrlo brzo nakon osamostaljenja dobile svoj domen, u skladu sa svojim nazivom. Tokom godina, i ostale ex-yu države registrovale su svoje domene a poslednje su to učinile Crna Gora i Srbija, sredinom septembra ove godine, kada je Crna Gora i zvanično u registru domena upisana oznakom .me.

Tokom tih prvih nekoliko meseci mogućnost da registruju .rs domene imaće grupe prioritetnih korisnika, kao što su postojeći vlasnici yu domena - državne institucije, vlasnici zaštićenih žigova, vlasnici poslovnih imena. Vlasnici postojećih domena će morati da u ovom periodu registruju .rs domen, jer će nakon toga svi preostali domeni biti u slobodnoj prodaji. Procedura registracije domena biće maksimalno pojednostavljena, uključujući uslove za rešavanje sporova.

Troškovi registracije .rs domena trebalo bi da iznose od 0 din (kada se nude u okviru nekog Webhosting paketa) pa do 5-10 evra godišnje (kada se kupuju pojedinačno). Dakle, vrlo slično kao i cene com/net/org/itd. domena.

Ne postoji zvanična statistika aktivnih domena ali se procenjuje da je, od oko 37 hiljada registrovanih .yu domena, trenutno aktivno nešto više od 50%.

Dileri domena

Najbitnija promena je da srpski domeni više neće biti besplatni, kao što je to bio slučaj do sada, već će se cena određivati na tržištu. RNIDS će potpisati ugovore sa ovlašćenim registrima za domene, odnosno kompanijama koje budu želele da budi „dileri” domena. Oni će kupovati pakete sa većim brojem domena po fiksnoj ceni, a onda će sami određivati cene za krajnje korisnike. Pretpostavlja se da će to uglavnom biti internet provajderi koji će možda i besplatno ustupljivati domene u okviru svojih hosting paketa.

U svakom slučaju cena domena ne bi smela da pređe cenu .com i .org domena koja se kreće oko deset dolara godišnje. Dakle, domen će sada moći da zakupe fizička lica i stranci koji imaju sedište u Srbiji. Novina je i mogućnost registrovanja top level domena, odnosno sajtova koji će kao sufiks imati samo rs bez prefiksa co ili org...

Neke kompanije su zaradile ogromne pare na prodaji domena kao što je to američka kompanija Namezero.com, Inc koja poseduje 531.400 domena. Srbija nije jedina država koja menja svoj domen. Preregistraciju je uradio nekadašnji SSSR (ukidanje domena je trajalo skoro 10 godina), Velika Britanija je ukinula .gb i danas koristi oznaku .uk, Češka .cz, Slovačka ...

EU je u modi

ICANN želi da smanji i pojednostavi broj domena, ali i da unificira mrežu. U poslednje vreme najtraženiji domeni su oni vezani za Evropsku uniju .eu, ali su u pripremi i oni koji koriste ćirilično i neka druga pisma osim alfabeta. Na internetu postoji oko deset miliona registrovanih nemačkih .de, dva miliona francuskih .fr i oko jedan milion italijanskih .it domena. EURid je za godinu dana prodala 2,5 miliona .eu domena, čime je skraćenica Evropske unije postala sedmi najpopularniji sufiks u svetu, a treći u Evropi posle nemačkog de i britanskog.

EU registracija fizičkih i pravnih lica je zvanično započela 2006. godine, a najviše zainteresovanih za ovaj domen je iz Holandije, Nemačke, V. Britanije i Italije i to isključivo zbog toga što u matičnim zemljama nema dobrih imena dostupnih pod .nl, .de, .uk, .it - top level internet domenima. Primera radi, samo za prvih nedelju dana registrovano je više od 1.500 000 .eu domena.

Zvučnost najvišeg državnog domena igra presudnu ulogu u odabiru skraćenice. Korisnici interneta sa portugalskog i rumunskog govornog područja masovno su zainteresovani za EU jer u prevodu "eu" znaci ja na ovim jezicima. Inače, registracija EU važi za stanovnike Evrope i za preduzeća registovana na ovoj teritoriji.

Skraćenica YU imala je svoje prednosti, bila je lako pamtljiva, asocijativna, RS je malo komplikovana za izgovor, dok domen za Crnu Goru ima određene potencijale – zamislite samo sajt http://www.youlove.me/

Statistika

Na mreži se trenutno koristi 227 domena koji su u upotrebi, dok ima domena koji su dodeljeni ali se ne koriste kao što su: .gb (V Britanija), koji nikada nije bio popularan, .sr oznaka Surinama (željena skraćenica za Srbiju ), .iq – Irak, .sj – Svalbord i Jan Majen, .um – Američka mala ostrva , .bv –ostrvo Bovet u sastavu Norveške. U početku korišćenja su domeni Istočnog Timora .tlL, Evropske unije .eu, Republike Srbije .rs, a nedodeljeni su .ax nekadašnji državni domen Finske, .cs domen koji je bio rezervisan za Zajednicu Srbije i Crne Gore, nekada ga je koristila Češka i Slovačka, .eh domen Zapadne Sahare i .kp oznaka Severne Koreje.

Bez obzira na teoretski jeftinu preregistraciju domena sa .yu na .rs, kompanije, udruženja, pojedinci i svi oni koji krenu u tranziciju najvišeg državnog domena, osim agilnosti treba da imaju u vidu i određene troškove koji će nastati kao posledica preregistracije domena. Naime, svi logoi, natpisi, memorandumi firmi i državnih institucija i ostalih organizacija i pojedinaca koji imaju registrovane .yu domene, moraće da budu promenjeni u skladu sa novim registrovanim domenom. Ali, čitava ova tranzicija trebalo bi da za neke velike firme i državne institucije ispadne i „dobra prilika” bez obzira na sve direktne i posredne troškove preregistracije jer će, ukoliko budu ažurni i među prvima stanu u red, sebi uspeti da obezbede top level domen, bez prefiksa .co ili .org.