Finiš ili novi početak u Siriji?

Uvod u novi zaplet ili nervozna ratna završnica? To pitanje se nameće posle nekoliko “incidenata” tokom kojih su ratni avioni SAD i snage tzv. Nove sirijske armije – oficijelno, saveznici u širokoj koaliciji unutar-sirijskih i spoljnih aktera u opštem frontu protiv terorističke Islamske države, tukli po Asadovim snagama i snagama “saveznika Sirije”.

U poslednjoj epizodi te vrste je dron, oboren pogotkom iz američkog F15, pošto je letelica-robot navodno izručila eksploziv iznad mesta Al-Tanf na sirijsko-iračkoj granici. Jedinice koje štite i pomažu Amerikanci, spremaju se u toj zoni za napad na pripadnike ID, preneo je po zapadnim agencijama nemački Dojče vele.

Karakteristično, na meti američkih udara ni u jednom od incidenata nisu bili saveznici Sirije Rusi. Ta činjenica ukazuje na dve stvari. Prvo, da Rusija i SAD ozbiljno vode računa da se njihova vojna dejstva “ne upletu”. I drugo, da Vašington ima na umu neprijateljstvo SAD prema Iranu i da u Siriji, pod maskom rata sa Islamskom državom, koristi priliku i tuče po Iranu bliskom Hezbolahu, šiitskom pokretu ukorenjenom unutar Libana.

Uz Ruse, orijentisane na dejstva iz vazduha, Hezbolah je bio Asadova uzdanica i glavni saveznik vladinih snaga u operacijama na kopnu protiv pobunjenika. Istakao se neustrašivošću pripadnika spremnih da jurišaju i na najbolje utvrđena mesta. Hezbolah je bio glavni u uličnim borbama tokom operacija oslobađanja pojedinih mesta.

Uz poziv na CNN i Rojters, Dojče vele je naveo “anonimnog zvaničnika” SAD čiji je utisak de je oboreni “dron bio iranski proizvod”.

Mapa sirijskih sukoba prema Volstrit džornalu

U fokusu SAD Iran

Dakle, u američkom fokusu je Iran, neprijateljski apostrofiran u Vašingtonu već s prvim danom na dužnosti Trampove administracije.

Ne treba biti iznenađen ako sirijsko ratište posluži Americi za zasnivanje i razvoj i američkih anti-iranskih inicijativa, u meri u kojoj dopuste okolnosti.

Rusi svakako ne bi bili pasivni u nastojanju da se to ne dogodi. Odnosi Moskve i Teherana nisu pefektni, ali obe strane su svesne zajedničkog protivnika.

“Vojna akcija označava neuobičajeno operativno udaljavanje za snage SAD”, zaključuje na osnovu vesti o incidentu i sam DW. “Do sada, njihov napor je bio usredsređen protiv militanata ID, i u Siriji i u Iraku, i nastojalo se da se izbegne sukobljavanje sa pro-režimskim snagama, što uključuje Irance, šiitsku miliciju i libanski militantnu grupu Hezbolah, podržavanu iz Irana”, navodi DW.

Međutim, sada, Centralna komanda SAD daje na znanje da se ne isključuju i dalje akcije slične ovoj poslednjoj. “Koalicija će preduzimati prikladne mere da zaštiti naše snage”, citirao je DW.

Juriš da se zatvori kapija

Drugi važan segment događaja je trenutak američkih udaraca po Asadovim saveznicima. Damask je, posle ovladavanja značajnim punktovima i teritorijom na zapadu i u centru, krenuo u maksimalno ubrzanmo napredovanje pravcem istok – da po mogućstvu ovlada sirijsko-iračkom granicom i “zatvori kapiju”.

Logična strategija sirijskih vlasti koja nikako ne može odgovarati Sjedinjenim Državama, i kombinacijama Vašingtona sa eventualno kurdskom državom. Kurdi su kičma ofanzive na Raku, neslužbenu “prestonicu” ID.

Ukoliko bi sirijske snage uspele, njihove pozicije uz granicu smetale bi da američki podržavane snage na severu i jugu dođu u međusobni dodir.

“Za Iran i Hezbolah, kontrolisati granicu značilo bi imati kopneni koridor od Teherana do Bejruta, nešto što Sjedinjene Države nastoje da blokiraju”, naveo je u svom prikazu sirijskih (ne) prilika Dojče vele.

DW kao važan novi događaj navodi izjavu ruskog Ministarstva odbrane u petak, da su snage Damaska, kod mesta An-Tanf, navodno okružile rivale na terenu kojima pomažu SAD, žureći prema granici sa Irakom.

“Ako je tačno, potez efektivno blokira pobunjenike pod protektoratom USA da napreduju dalje na sever”, naveo je DW.

Saopštenje predstavnika vojnog resora u Moskvi prenele su RIA novosti, uz poziv na sirijsku SANA. Jedinice sirijske armije “produžavaju, uz pomoć savezničkih formacija uspešnu vojnu operaciju na lokaciji Amak-al-Badija u Siriji, i u drugoj polovini dana uspele su da dosegnu sirijsko-iračku granicu severo-istočno od nastanjenog mesta At-Tanf”, navela je agencija. 

Ne ratuju s teroristima već sa Asadom

U petak, “brifingom” predstavnika štampe, u Moskvi je istupilo u javnosti Ministarstvo odbrane Rusije, govoreći da “SAD u Siriji ne ratuju s teroristima već s vojskom Asada”, naslovila je vest o događaju moskovska Rasijskaja gazeta. Slično su javili i drugi ruski listovi, mada ne i zapadna štampa. Stiče se utisak da štampa na Zapadu ignoriše problem.

Američki otskok u stranu, u odnosu na sporazum o “zonama deeskalacije” sledi u osetljivom trenutku, upravo kada je “faktički obustavljen građanski rat”, opisao je važno do sada postignuto dostignuće načelnik Glavne operativne uprave Generalštaba ruskih oružanih snaga general Sergej Rudskoj.

U oslobođene gradove i druga nastanjena mesta počelo je da se vraća stanovništvo. Obnavljaju se domaćinstva, objekti elektro-snabdevanja, putevi i transportni čvorovi. Pune se vodom kanali za navodnjavanje... Obnavlja se snabdevanje namirnicama. Krenuli su u pomoć humanitarni konvoji, uz ostalo Crvenog krsta i Crvenog polumeseca. Četrnaest ih je bilo samo prošlog meseca, tokom maja.

Pomak napred u političkom regulisanju dopustio je da se Asadova armija usredsredi na razbijanje terorističkih grupa ID u istočnim delovima Sirije, izneli su generali. “Rudskoj je napomenuo da vladine snage Sirije ne predzimaju borbena dejstva protiv naoružane opozicije, nego razbijaju odrede DAIŠ (ID), Dzebhat an-Nusre i njima pripadajućih teroristričkih grupa”, prenela je RG.

Komandujući ruskim kontingentom vojske u Siriji general Sergej Surovikin izjavio je da “u to isto vreme ne zapažamo značajnije rezultate borbe koju protiv ID vodi koalicima predvođena od SAD”, prenela je RG. “Obznanivši da je njen cilj borbe međunarodni terorizam, ta koalicija međutim, nanosi udare sirijskoj armiji I, puštajući da borci ID neometano izađu iz zona u kojima su opkoljeni, ojačava formacije terorista u rejonima Palmire i Deir z-Zora. Nameće se pitanje, zašto oni to rade, i kakvih stvarnim ciljevima teže?”, citiran je ruski general.

Zahtev Asadu da se ne primiče

Komandujući ruskom vojskom Surovikin, smatra da je “međunarodna koalicija, zajedno sa Sjedinjenim Državama potčinjenim Savezom demokratskih snaga stupila u nagodbu s glavarima DAIŠ” ( ID ). Kako drugačije objasniti da teroristi predaju bez borbe nastanjene punktove i odlaze u provincije gde dejstvuje sirijska armija?

“Stvara se utisak da uz poziv na borbu s međunarodnim terorizmom Amerikanci koriste DAIŠ da pruže otpor napredovanju vladinih snaga”, citiran je Surovikin.

“Nije tajna” da su SAD ultimativno zahtevale od Asadove armije da se ne primiče pozicijama tzv. Nove sirijske armije, rekao je ruski general. General je naveo kako  Amerikanci taj postupak “motivišu apsurdnom trvdnjom” da vladine snage tobože ugrožavaju “baze i logore za obuku pripadnika opozicije na jugu Sirije”.

“Kao rezultat, avijacija koalicije i utvrđeni punktovi boraca ‘Nove sirijske armije’ preprečili su put vladinim jedinicama koje ovog časa uspostavljaju pogranične ispostave na delu granice sa Irakom”, istakao je predstavnik ruske vojske. “To je, po mišljenju naše vojske, kršenje suverenog prava Sirije da obezbeđuje svoje granice. Na pitanje, zašto se to čini i kako to doprinosi borbi protiv ID, predstavnici vojne komande SAD maglovito razjašnjavaju da oni osećaju opasnost od vladinih snaga. Kakva je to opasnost i odakle dolazi, ne razjašnjava se”, rekao je Surovikin.

Ruski general je izjavio da je uprkos smetnjama, Asadovoj armiji uspelo da uspostavi kontrolu duž 105 kilometara sirijsko-jordanske granice. Takođe, uspostavljeno je primirje s plemenima Druza i beduinima koji kontrolišu tu teritoriju, rekao je predstavnik ruske vojske u Siriji.

Moskva i Vašington iza zavese

Ton ruskih kritika američkih dejstava oštar je, ali “s nijansom”, koju objašnjava vest američkog Volstrit džornala (WSJ) da iza kulisa teku rusko-američki pregovori o Siriji.

Vest, propuštena u štampu u Americi, preneta je i u ruskim novinama, bez komentara. Takođe, i bez demantija.

RF i SAD su imale “najmanje dva tajna susreta”, preneli su ruski mediji uz poziv na WSJ.

Pregovori su vođeni u Jordanu, navela je štampa, i u njima su učestvovali i predstavnici vlasti Jordana. U kontaktu je aktivan i državni sekretar Reks Tilerson. Tilerson je upravo trebalo da još jednom putuje u Aman, ali put je odložen zbog pitanja u vezi s vremenom sastanka.

Sve to ne podrazumeva da je put ka uspehu rusko-američkih pregovora otvoren. Ukoliko se serija američkih napada na snage Damaska i njihove saveznike produži, Moskva bi mogla da zaključi da su pokušaji razumevanja sa Vašingtonom o putevima izlaska iz krize u Siriji bez smisla.