Vetrogeneratori donose skuplju struju – (2/2): Analize

- Srbija nema vetrove koji su istovremeno dovoljno brzi, dugotrajni i povoljnih vetrogeneracijskih karaktristika za ekonomski isplativ rad vetrogeneratora, a i cene izgradnje vetroparkova u Srbiji su veće od njihove cene u Evropi.

- Podaci koji se u Srbiji navode za efikanost i isplativost vetrogeneratora, kao i podaci o energetskom potencijalu vetra pri kritičnim brzinama (od prosečno 5,5-6 m/s) su precenjeni – da bi se opravdala gradnja vetrogeneratora kod nas. - (1)

- U evropskim zemljama (Britaniji na primer) su feed-in-tariff-e, odnosno garantovane otkupne cene struje iz vetrogeneratora, oko 10 evrocenti po kilovatčasu, a prema podacima iz 2009. godine, garantovana otkupna cena struje iz vetrogeneratora u Srbiji trebalo bi da bude 9,5 evrocenti za isporuceni kilovatčas. – (d), (e)

Firma Continental Wind planira da uloži 280 miliona evra (341 milion US dolara) u farme vetrogeneratora kapaciteta 150 megavata u istočnoj Srbiji

Vetrogeneracijski potencijal Srbije

- Procene vetrogeneracijskog potencijala Srbije su preuveličane – zbog nekompletnih merenja brzine vetra (uglavnom se rade računske interpolacije umesto mernih stubova sa određenim visinama od tla na konkretnoj lokaciji) ili se direktno preuveličavaju podaci o energetskom potencijalu vetra pri određenim brzinama (posebno se odnosi na vetrogeneracijski potencijal kod prosečne brzine od 5,5 m/sec). – (1)  

- Jugoistočni deo Banata, koji sadrzi preko 80 odsto vetrogeneracijskog potencijala Srbije, zapravo nema povoljne vetrove. Košava, najsnažniji domaći vetrogeneracijski izvor, u Plandištu naprimer, duva u proseku samo 78 dana godišnje; iza košave, po učestalosti su tamo vetrovi iz južnog kvadranta – koji najčešće duvaju zimi, prosečno 61 dan godišnje. – (1-b)

- Košava je sezonski, pulsirajući i slapovit vetar koji naglo menja brzinu, duva u naletima u proseku 2-3 dana ili 3-7 dana, srednjom brzinom 5-11 m/s, sa max. brzinom do 30 m/s (ali na brzini od 25 m/s vetrogeneratori moraju da prekinu sa radom), sa najvećom učestalošću duvanja u novembru i martu; najveću jačinu dostiže u području jugoistočnog Banata.

- Prema istraživanju intenziteta vetrova u Vojvodini – Studija: Atlas vetrova u AP Vojvodini – srednja godišnja brzina vetrova u Vojvodini na 50 metara iznad tla iznosi 3,5-4,5 m/s na većem delu teritorije; 4,5 m/s u pojasu između B. Karlovca i Zrenjanina; i 5-6 m/s u području oko Vršca. – (1)  

- Prema podacima iz European Wind Atlas-a (ref.1-a), pri srednjoj brzini vetra od 5,5 m/s na visini od 50 metara od tla, može se dobiti energetski potencijal, odnosno gustina snage vetra, od samo 200 W/m2 – a ne 250 W/m2 kako je navedeno u ovoj domaćoj studiji.

Na ovaj naćin energetski potencijal vetra brzine 5,5 m/s je uvećan za 25% više od realno ostvarivog!!!

- Zaključak iz ove studije: “Sa savremenim tehnologijama vetroturbina, koje omogućavaju isplativ rad i pri manjim brzinama, već iznaad 3 m/s, moguće je postaviti veće kapacitete, pa se može reći da je potencijal značajan” – ne može se prihvatiti.

Nažalost, treba reći da ne postoje komercijalne vetroturbine (u megavat kapacitetu) koje mogu da budu isplative pri brzinama vetra od 3 m/s. Tu se. jednostavno, radi o energetskom potencijalu vetra koji je pri tako malim brzinama izuzetno mali i ekonomski neisplativ - i ne postoji tehnologija kojom se ova energija vetra po kvadratnom metru površine rotora može uvećati.

Vetrogeneratori na slab vetar mogu eventualno da budu isplativi tek pri brzinama vetra od preko 6 m/s – i to pod uslovom njegove produžene aktivnosti tokom godine, odnosno u slučaju kada je njegova potencijalna energija tokom godine zbirno veća od energije koja se može dobiti iz bržeg vetra kraćeg trajanja na istoj lokaciji. 

Prema međunarodnoj klasifikaciji, vetrovi u Vojvodini uglavnom spadaju u IEC klasu IV vetra, sa brzinama ispod 6 m/sec i samo malim delom, na visini od 100 metara iznad tla, u klasu IEC III vetra sa brzinama oko 7,5 m/s (preko 6 m/s do 7,5 m/s). – (5) 

Subvencionisanje struje iz vetrogeneratora – feed-in-tariffs

- Srpska vlada ne objavljuje javno podatke o subvencionisanju struje iz vetrogeneratora – koje se ostvaruje putem garantovanih, znatno viših cena njene proizvodnje (feed-in-tariffs). Te garantovane proizvodne/troškovne cene za struju iz vetrogeneratora u Srbiji, trebalo bi da budu, prema nekim javno dostupnim podacima, za oko 50% veće od današnjih prodajnih cena struje za domaćinstva.

- Proizvodnja struje iz vetrogeneratora se dodatno subvencioniše u svetu, preko garantovanih otkupnih cena za duži vremenski period (obično za 15-20 godina), koje pokrivaju troškove njene proizvodnje (feed-in-tariff) – što do sada nije bio slučaj sa proizvodnjom struje u Srbiji.

Prema nekim podacima iz 2009. godine, Srbija je predvidela garantovanu otkupnu cenu struje iz vetrogeneratora za određeni period (feed-in-tariff) u fiksnom iznosu od 9,5 evrocenti za kilovatčas isporučene struje. – (d)

Cena struje u Srbiji za domaćinstva je inače danas nešto malo preko 6 evrocenti za kilovatčas – što znači da je proizvodna/troškovna cena struje kod nas znatno niža.

- Feed-in-tariffs, odnosno garantovane otkupne cene struje iz vetrogeneratora u Britaniji, koja ima najsnažnije vetrove u Evropi, su oko 10 evrocenti za kWh isporučene struje (7,24 pence), ako ona dolazi iz vetrogeneratora kapaciteta preko 500 kW, odnosno oko 18 evrocenti (13,34 p) za kWh struje iz vetrenjača kapaciteta ispod 500 kW. – (e)

Faktor kapaciteta ili odnos između realne proizvodnje struje i instalisanog kapaciteta vetrogenetora

- U Srbiji se manipuliše sa izjednačavanjem instalisanog (nominalnog) kapaciteta vetrogeneratora i realno ostvarive, odnosno ostvarene proizvodnje struje.

- Prema evropskim podacima iz 2015. godine, ovaj odnos ostvarene proizvodnje struje naspram instalisanog kapaciteta - capacity factor – za vetrogeneratore u Nemačkoj, na godišnjem nivou, iznosi samo oko 20 odsto, dok u vetrovitoj Britaniji iznosi 25 odsto; na dva vetroparka u Severnom moru (offshore turbines) dostignut je godišnji faktor kapaciteta od 50 odsto, ali pri srednjim brzinama vetra od 10 m/sec. – (7)    

- Drugim rečima, umesto označenog - instalisanog kapaciteta vetrenjače od 1 MW, naprimer (što označava proizvodnju struje od jednog megavatčasa struje za jedan čas rada vetrenjače pod idealnim, odnosno projektovanim brzinama vetra), one realno tokom godine proizvode, u proseku, samo oko 200 kWh struje za jedan sat rada – odnosno capacity factor vetrogeneratoraa iznosi samo oko 20 odsto.

- Vetrogeneratori u Nemačkoj, koja ima jače vetrove od ovih u Srbiji, proizvode četiri puta manje struje od termocentrala – mereno po megavatu instalisane snage – jer je capacity factor termocentrala na ugalj preko 80 odsto, dok je za vetrogeneratore na kopnu samo oko 20 odsto. Prema podacima Fraunhofer instituta, tokom 2012. godine je ovaj faktor kapaciteta za nemačke vetrenjače bio samo oko 17,5 odsto!     

- I pored ovakve razlike u efikasnosti, cena gradnje planiranih vetroparkova u Srbiji, po megavatu instalisane snage, je za preko 40 odsto viša od cene gradnje nove termocentrale Kostolac B3. Cena vetroparka u Srbiji se danas kreće oko 1,866 miliona evra po MW instalisanog kapaciteta dok su troškovi gradnje nove termocentrale Kostolac B3 samo oko 1,3 miliona evra za MW instalisane snage (odnosno 1,44 miliona evra po MW zajedno sa cenom otvaranja novog kopa uglja). (a)

Proračuni za proizvodnju struje iz vetrogeneratora

- Ekonomicna proizvodnja struje iz vetrogeneratora zavisi od nekoliko ključnih faktora: osim veličine, odnosno instalisane snage vetrogeneratora, zavisi od brzine vetra na visini kućišta (hub) tj. centra rotora, dužine aktivnosti pogodnog vetra tokom godine, i od vetrogeneracijskih karateristika vetra (neujednačena i isprekidana aktivnost vetra, nagle promene intenziteta vetra i njegova slapovitost – negativno utiču na rad vetrenjače i proizvodnju struje).

Postoje generalno dva tipa vetrogeneratora koji su podešeni na instalisani kapacitet prema različitim prosečnim brzinama vetra:

A. – Standardni tip (high and medium wind turbines) – IEC class I i IEC clas II – za 1. i 2. klasu vetra sa brzinama od 10 m/s i 8,5 m/s, gde vetrogeneratori počinju sa radom tek pri brzinama od 3,5-4,5 m/s (ali je pritom proizvodnja struje izuzetno mala) a dostižu svoj puni, instalisani kapacitet pri brzinama vetra od 12-17 m/s; velike komercijalne vetrenjače obično dostižu svoj instalisani kapacitet pri brzinama vetra od 12-14 m/s i održavaju isti nivo proizvodnje podešavanjem nagiba krila vetrenjače prema pravcu dejstva vetra (pitching blades). Pri brzinama vetra od preko 25 m/s – rad vetrogeneratora se potpuno prekida. – (2)

B. – Vetrgeneratori za slabi vetar (low-wind turbines), za područja sa slabijim vetrom, projektovane su za rad na vetar iz klase 3 (IEC Class III) od oko 7,5 m/s, pa sve do nešto iznad 6 m/s – ali pod uslovom da se koristi vetar koji nije isprekidan i slapovit, i čija aktivnost se odvija u dužem vremenskom periodu tokom godine.

Inače, ovakve vetrenjaće imaju rotore većeg prečnika a generatore manje snage u odnosu na standardne vetrenjače, njihov instalisani kapacitet je niži i dostižu ga pri prosečnoj brzini vetra od 7,5 m/s do nešto iznad 6 m/s. Oni proizvode manje struje po jedinici površine rotora ali zato rade u dužem periodu tokom godne, pa time na nekim lokacijama mogu zbirno da proizvedu više struje nego da su podešeni za kraći period dejstva vetra visokih brzina. – (3, 4, 6)

- Visina tornjeva vetrenjača, odnosno visina kućišta (hub-a) iznad tla, isto tako utiče na proizvodnju struje, jer se brzina vetra povećava na većim visinama – pa time i količina proizvedene struje. Podizanjem visine rotora raste i cena samog tornja vetrenjače (njegova težina raste sa povećanjem visine prema kubnoj funkciji, kao kod krila vetrenjača) pa je neophodna prethodna kost-benefit analiza.

- Za vetrogeneraore na slab vetar klase IEC III (low-wind turbines) preporučuje se nešto veća visina tornja: 90-140 metara visine tornja za vetrenjače 1,5-3 MW kapaciteta, sa rotorima prečnika 82-125 metara. – (6)

- Zbog malih prosečnih brzina vetra u Srbiji, neophodno bi bilo povećanje visine tornjeva vetrenjača na 100 metara i preko toga, što uvećava njihovu cenu. Može se desiti da ni ovo neće biti dovoljno za isplativ rad vetrenjača kod nas u slučaju da prosečne brzine vetra preko 6 m/s ne postoje u dužem periodu godine.    

- U formuli za obračunavanje proizvedene struje iz vetrogeneratora, brzina vetra učestvuje podignuta na treći stepen, pa je tako količina struje koja se proizvede u standardnim vetrenjačama pri brzini od 3,5 m/s zapravo 40 puta manja, a pri brzini od 4,5 m/s je 20 puta manja od količine struje koja se proizvede pri brzini vetra od 12 m/s; pri brzini vetra od 5,5 m/s proizvede se 10 puta manje struje, a pri brzini vetra od 6 m/s proizvede se osam puta manje struje nego pri brzini od 12 m/s (odnosno 12-14 m/s) – koja određuje nominalni (instalisani) kapacitet standardnih vetrogeneratora. – (2)

Obaveze Srbije prema EU ili cena pogrešnog izbora

- Stranci vrše pritisak na Vladu Srbije za izdavanje dozvola za gradnju vetrparkova – uz prethodne garancija za otkup struje iz njih – ali ne pominju u javnosti da te garancije podrazumevaju i određeni nivo državnih subvencija, odnosno garantovane otkupne cene za struju iz vetrogeneratora (feed-in-tariff) – koje su znatno više od današnjih prodajnih cena struje u Srbiji,

www.euractiv.sr/energetika/7944-investicije-u-energiju-vetra-u-srbiji-na-ekanju

- Informacije u vezi neophodne i opravdane gradnje postrojenja za proizvodnju obnovljive energije u Srbiji, kao i o efikasnosti ovih postrojenja kod nas – posebno vetrogeneratora – su uglavnom netačne i zasnovane na nepotpunim ili čak lažnim podacima:

- Evropska unija donela je obavezujuću odluku za svoje članice da do 2020. godine ostvare 20 odsto obnovljive enrgije u svom energetskom miksu – a Srbija je sama donela odluku da do tog roka izgradi pogone za proizvodnju 27 odsto obnovljive energije, iako već danas proizvodi više od 21 odsto takve energije.

Ovaj nepotrebno visok nivo obnovljive energije u Srbiji, koji je proglašen za obavezu Srbije prema EU, postao je danas osnov za ulazak nepovoljnih stranih investicija u izgradnju neefikasnih energetskih postrojenja – malih hidrocentrala i vetrogeneratora – što će uticati na porast cene struje u Srbiji.

- Domaći mediji su se, nažalost, stavili u funkciju obmanjivanja građana o isplativosti gradnje vetrogeneratora u Srbiji. Oni bez provere objavljuju podatke o radu vetrogeneratora koje im daju stranci – koji su, pre svega, zainteresovani za prodaju njihovih verogeneratora kod nas.

Prodaja vetrogeneratora u Evropi opada a planovi za njihovu proizvodnju do 2020. godine smanjeni su za 20 odsto, dok u SAD njihova prodaja stagnira vec nekoliko godina.

- Izgleda da su i stručnjaci iz srpskog Ministarstva energetike nekritički pihvatili informacije sa strane o efikasnosti vetrogeneratora. 

Podaci o gradnji vetrogeneratora u Srbiji, kao i o gradnji malih hidroelektrana, zapravo su prikriveni nekakvim velom tajnosti, uz nešto malo nepotpunih ili netačnih vesti u domaćim medijima – što će dovesti građane, kao i srpsku energetiku, u još teži položaj.

 

 

DOKUMENTACIJA – Izvor podataka sa kljućnim izvodima i komentarima:

(a) – Ključni podaci o planiranim vetroparkovima u Srbiji (dva izvora):

- Serbia Seeks to Boost Renewable Energy Investment With New Law - 

www.renewableenrgyworld.com/rea/news/article/2014/12/serbia-seeks-to-boost-renewable-energy-investment-with-new-law

- U prilogu pod naslovom “Srbija nastoji da novim zakonom podstakne investicije u obnovljivu energiju”, iz decembra 2014. godine, časopis REW javlja da je Srbija nedavno usvojila novi zakon o obnovljivoj energiji koji postavlja okvir za “prihvatljive ugovore” i “garantuje da će ukupna proizvodnja energije iz obnovljivih izvora biti otkupljena.”

“Investitorima je isto tako neophodno osiguranje da će moći da prodaju struju u Srbiji po tržišnim tarifama i posle inicijalnog perioda od 12 godina garantovanih tarifa.”

- Continental Wind planira da uloži 280 miliona evra (341 milion US dolara) u farme vetrogeneratora kapaciteta 150 megavata u istočnoj Srbiji.

- Stižu obilaznice, luka i Plandište -

www.b92.net/biz/vesti/srbija.php?yyyy=2014&mm=12&dd=16&nav_id=937135

- Sajt B92 prenosi sredinom decembra 2014. godine da će kineska EKSIM banka obezbediti NIS-u kreditnu podršku od 225 miliona dolara za gradnju vetroparka Plandište u Srbiji, kapaciteta 102 megavata instalisane snage, za koji je NIS potpisao memorandum o saradnji sa kineskom kompanijom Goldvind.

 

(b) – Investicije u energiju vetra u Srbiji na čekanju – (21.10.2014.)

www.euractiv.rs/energetika/7944-investicije-u-energiju-vetra-u-srbiji-na-ekanju

- Srbija ima veliki potencijal za proizvodnju struje iz energije vetra i ima zainteresovanih investitora, finansijera i proizvođača opreme za tu oblast, ali još nema uslova za realizaciju projekata, izjavio je 21. oktobra direktor Nemačke razvojne banke (KfW) u Srbiji Jirgen Velsof (Welschof). On je ocenio da bi te investicije mogle dostići milijardu evra, a da glavnu prepreku predstavlja ugovor o otkupu struje koji ne obezbeđuje sigurnost finasijerima.  

-Savetnik u Ministarstvu rudarstva i energetike Srbije, Rastislav Kragić, rekao je da su u Srbiji do sada izdate energetske dozvole za izgradnju 12 vetroparkova snage 1.300 megavata.

- Kragić je podsetio da Srbija planira izgradnju vetroparkova snage 500 megavata u okviru ispunjavanja obaveza prema Energetskoj zajednici da se udeo energije iz obnovljivih izvora poveća sa sadasnjih 21,2 na 27% do 2020. godine.  

Primedbe:

- Srbija nema veliki potencijal za proizvodnju struje is energije vetra!

- Evropska zajednica donela je obavezujući plan za svoje zemlje-članice da do 2020. godine obezbede samo 20 odsto energije iz obnovljivih izvora. Pomenuta obaveza Srbije prema EU je neosnovana: Zašto bi Srbija prihvatila viši nivo obaveza od onih na koje su se obavezale članice EU?    

 

(c) – Energija vetra i vetroelektrane u Srbiji -

www.solarnipaneli.org/energija-vetra

- Najperspektivnije lokacije za izgradnju elektrana na vetar su: Midžor na Staroj planini sa prosečnom brzinom vetra od 7,66 m/s, Stara planina sa 6,46 m/s, Vršački breg sa 6,27 m/s, Tupižnica sa 6,25 m/s, Krepoljin sa 6,18 m/s, Deli Jovan sa 6,13 m/s, Juhor i Jastrebac, ali ne treba izostaviti ni druge oblasti u dolini Dunava, Save i Morave.

- …Međutim, iako su njihove nominalne snage od 1 MW do 6 MW, vetrogenerator daje 40-60% te vrednosti zbog varirajuće brzine vetra.

Primedbe:

- Vetrogeneratori u Nemačkoj, koja ima vetrove veće brzine od pomenutih u Srbiji, ostvaruju prosečnu godišnju proizvodnju struje od samo 20% njihovog nominalnog (instalisanog) kapaciteta (tokom 2012. godine ostvarili su samo 17,5%); u vetrovitoj Britaniji ostvarili su samo oko 25% nominalnog kapaciteta godišnje; samo na dve lokacije u Severnom moru (offshore turbines), sa prosečnim brzinama vetra od oko 10 m/s ostvarena proizvodnja je bila oko 50% nominalnog kapaciteta!

 

(d) – KORIŠĆENJE ENERGIJE VETRA U SRBIJI – Prirodni uslovi i praktična politika – prof. Miodrag Zlatanović, decembar 2009.

www.altenergija.org/sites/default/files/Koriscenje%20energije%20vetra%20u%20Srbiji.pdf

Podsticajne mere:

- “Uredbom o feed-in-tariff sistemu određena je fiksna cena od 9,5 evrocenti za kWh električne energije proizvedene korišćenjem vetra.”

- Zakon o energetici proizvodnju energije iz obnovljivih izvora (OIE) definiše kao povlašćenu, predviđa obavezu preuzimanja ove energije (od strane EPS) uvodi izvesne povlastice i predviđa mogućnost izvoza energije proizvedene iz OIE.

 

(e)- The truth behind the wind power subsidies row -

www.theguardian.com/environment/2015/feb/13/truth-behind-wind-turbines-subsidies-power-row

- “Turbines with a capacity of more than 500KW receive the lower rate feed-in-tariff, paid at 7,24p per kilowatt hour of electricity generated. Turbines with a capacity of 500KW or less receive the feed-in-tariff, worth 13.34p pr kilowatt hour.”  

 

Brzine vetra u Srbiji i Evropi i energetski potencijal vetra

1./ - ATLAS VETROVA U AP VOJVODINI – studija, FTN – Univerzitet u Novom Sadu, 2008. godine

- www.tncenergy.com/dataroom/wp-content/Kavic%20report.pdf

- www.scribd.com/doc/3774629/Studija-Atlas-Vetrova-APV-2008#scribd

Read the full version

(Napomena: ova studija se može pronaći i upisivanjem njenog naslova u pretraživač google.com)

str. 27 – Slika 4.6 – Prikaz brzine i energetskog potencijala vetra na visini 50 m u W/m2

Vsr. >5,5m/s – Psr.>250W/m2 – (područje oko Vršca)

Vsr.=5-5,5m/s – Psr.=150-250W/m2 – (područje oko B. Karlovca)

Vsr.=4,5-5m/s – Psr.=100-150W/m2 – (područje oko Zrenjanina)

Vsr.=4-4,5m/s – Psr.=80-100W/m2 – (područje od Zrenjanina do Kikinde i N. Sada)

Vsr.=3,5-4m/s – Psr.=50-80W/m2 – (ostali deo do Palića i Sombora)

Vsr.<3,5m/s – Psr.<50W/m2 – (područje oko Palića i Sombora)

Primedbe:

- Prema podacima iz European Wind Atlas-a, pri srednjoj brzini vetra od 5,5 m/s na visini od 50 m, može se dobiti energetski potencijal, odnosno gustina snage vetra od samo 200 W/m2 – a ne 250 W/m2 kako je navedeno u ovoj studiji.

Na ovaj način energetski potencijal vetra pri kritičnoj brzini vetra od 5,5 m/s je neosnovano uvećan za 25 odsto!

(Ovaj kritični podatak uporediti sa podacima iz European Wind Atlas, ref. 1-a) 

str.28 – Slika 4.3 – Korišćenje energije vetra u Vojvodini

- Rezultati ranijih studija (8) pokazuju da je teritorija Vojvodine u zoni gde je brzina vetra od 3,5-4,5 m/s.

- Na pojedinim mestima (Fruška gora, Vršački breg, južni Banat) brzina vetra je od 4,5-6 m/s, a na Vršačkom bregu su definisane dve lokacije sa brzinama premo 6 m/s.  

- Sa savremenim tehnologijama vetroturbina, koje omogućavaju isplativi rad i pri manjim brzinama, već iznad 3 m/s, moguće je postaviti veće kapacitete, pa se može reći da je potencijal značajan.

Primedba:

Ne postoje komercijalne vetroturbine (u megavat kapacitetu) koje mogu da budu isplative pri brzinama vetra od 3 m/s. Tu se jednostavno radi o energetskom potencijalu vetra koji je, pri tako malim brzinama, izuzetno mali i ekonomski neisplativ - i ne postoji tehnologija kojom se ova energija vetra po kvadratnom metru površine rotora može uvećati.

- Str. 57 – Slika 8.4 – Srednja godišnja brzina vetrova u Vojvodini u m/s na 50 m iznad tla

- Brzine vetra od 5-6 m/s u području oko Vršca i B. Karlovca; brzine vetra od 4,5 m/s u pojasu između B. Karlovca i Zrenjanina; brzine vetra 3,5-4,5 m/s u ostalim delovima Vojvodine;

- Str.58 – Slika 8.5 – Srednja godišnja brzina vetra u Vojvodini u m/s na 100 m iznad tla

- U regionu Vršca i Banatskog Karlovca – brzina vetra preko 6 m/s; u pojasu do Zrenjanina 5-6 m/s; ostali deo Vojvodine od Zrenjanina 4,5-5 m/s.

- Str. 62 – Slika 8.9 – Srednja godišnja gustina snage vetra u Vojvodini u W/m2 na 50 m iznad tla

- Preko 250 W/m2 u području od Vršca do B. Karlovca; od 150-250 W/m2 od B. Karlovca do pola puta prema Zrenjaninu; od 100-150 W/m2 u području oko Zrenjanina; od 50-100 W/m2 u ostalom delu Vojvodine; 

- Str. 63 – Slika 8.10 – Srednja godišnja gustina snage vetra u Vojvodini u W/m2 na 100 m iznad tla:

- u području Vršca do pola puta prema Zrenjaninu – preko 250 W/m2; oko Zrenjanina 150-250 W/m2; ostali deo Vojvodine 100-150 W/m2.

 

1-a/ - EUROPEAN WIND ATLAS -

www.wind-energy-the-facts.org/wind-atlases.html

- Figure 1.2.1: European Wind Atlas, Onshore – podaci za OPEN PLAIN – otvoreni teren

- Wind resources at 50 metres above ground level for five different topographic conditions – resursi vetra na visini 50 metara iznad tla za pet različitih topografskih stanja

- Srednje godišnje brzine vetra u m/s i srednja godišnja gustina snage vetra u W/m2:

Za brzine vetra >7,5 m/s – preko 500 W/m2

Za brzine vetra 6,5-7,5 m/s – 300-500 W/m2

Za brzine vetra 5,5-6,5 m/s – 200-300 W/m2

Za brzine vetra 4,5-5,5 m/s – 100-200 W/m2 – uporediti sa podacima o Vojvodini !!!

Za brzine vetra <4,5 m/s - <100 W/m2 

 

Dodatni podaci za vetrove u Srbiji

1-b/ - Opština Plandište

http://plandiste-opstina,rs/istorija-plandiste/

…Dominantan vetar je košava- duva u proseku 78 dana godišnje; iza košave, po učestalosti su vetrovi iz južnog kvadranta – najčešće duvaju zimi, prosečno 61 dan godišnje.

 

1-c/ - Košava – jak istočni i jugoistočni vetar

http://meteoplaneta.rs/metereoloski-elementi-i-pojave-/kosava-jak-istocni-i-jugostocni-vetar

…Košava obično traje 2 do 5 dana…(ponekad znatno duže 3-4 nedelje); Košava se najčešće javlja u toku jeseni, zatim preko zime i u toku proleća,a znatno ređe leti…

…Srednja brzina košave je 5 do 10 metara u sekundi, ali pri pojedinim udarima njena brzina može biti i preko 30 m/s.

 

1-d/ - www.zrenjanin.rs/1-89-19-0/klimatske-karakteristike

…Kosava duva brzinom 5-11m/s…

…Južnobanatska regija raspolaže sa čak 84 odsto ukupnog vetrogeneracijskog potencijala u zemlji…

 

1-e/ - Vršac – www,vrsac.com

Klima:

Vazdušna strujanja čine 7 vetrova, brzine 2 do 7,7 m/sec, učestalosti od 4 do 20.5 % godišnje, 271 dan u godini. Posebnu specifičnost Vršcu daje košava, snažan vetar u jugoistočnom Banatu. Najčešće duva u rano proleće i poznu jesen, odnosno u hladnijoj polovini godine. Brzina košave je promenljiva i kreće se od 18 do 40 km/h (odnosno 5-11 m/sec), a pojedini udari i do 140 i više km/h 938,8 m/s). Osim košave često duva severac i severozapadni vetar.

 

1-f/ - Klima Vojvodine.doc

www.cmep.rs/

Karakteristični vetrovi: Košava

1. 1.   – pulzirajući i slapovit vetar;
2. 2.   – duva u proseku 3-7 dana;
3. 3.   – naglo menja brzinu sa max. brzinom do 30 m/s;
4. 4.   – najveću jačinu dostiže u jugoistočnom Banatu;
5. 5.   – najveća čestina duvanja je u novembru i martu;

 

1-g/ - Lale prave struju od promaje – (26. jan. 2015)

www.novosti.rs/vesti/naslovna/reportaze/aktuelno.293.html:530818-Lale-prave-struju-od-promaje

- U selima Crepaja, Padina i Debeljača izgradiće se 76 vetrogeneratora, 76 trafostanica, kao i mreža atarskih drumova i prilaznih puteva ovim vetrenjačama. 

- Planirano je da se svi vetrogeneratori u našem vetroparku završe 2016. godine. 

 

1-h/ - Zakoni koče energiju is košave – (12. mart 2015.)

www.dnevnik.rs/vesti/naslovna/drustvo/aktuelno.290.html:538077-Zakoni-koce-energiju-iz-kosave

 

- Energija vetra nam je bitna jer moramo da podignemo proizvodnju iz obnovljivih izvora, a pokazalo se da su vetroparkovi najekonomičniji – pokazuju podaci Ministarstva energetike.

- Izdali smo do sada 14 energetskih dozvola za gradnju takvih parkova širom zemlje.

- Oni bi mogli da proizvedu 1.300 megavata energije ali nam toliko za sada nije potrebno jer smo se obavezali prema Evropi da do 2020. proizvedemo upola manje. 

- Jedan vetropark od 150 megavata bi Srbiji, u toku svog radnog veka, doneo direktnu finansijsku korist od 250 miliona evra. Od ovoga bi 130 miliona evra islo u republički budžet kroz poreze na imovinu, dobit, dividende, a oko 50 miliona bi išlo u građevinski i elektrosektor tokom gradnje.

Primedbe:

- Vetroparkovi u Srbiji će podići cenu struje za potrošače, kao što se to desilo svuda u Evropi – pa je onda teško pričati o dobiti za građane! Struja iz vetrogeneratora je skuplja od cene struje iz velikih hidrocentrala pa se zato subvencioniše preko tzv. feed-in-tariff-a.

- Garantovana otkupna cena struje iz vetrogeneratora, u Britaniji naprimer, je oko 10 evrocenti za kilovatčas a neke zemlje u EU primenjuju drugačije modele za ove feed-in-tarife (ali je iznos ove podrške za struju iz vetrenjča približno isti); prema podacima iz 2009. godine slična cena struje iz vetrogeneratora (9,5 evrocenti za kWh) trebalo bi da bude i u Srbiji.

 

BRZINE VETRA I RAD VETROGENERATORA

2,/ - 14. Wind turbine power output variation with steady wind speed

www.wind-power-program.com/turbine_characteristics.htm

Cut-in wind speed = 3,5m/s; Rated output power speed = 14m/s (between 12 and 17m/s); Cut-out wind speed – 25m/s;

 

3./ - Rated Power of Wind Turbines: What is Best?

www.dewi.de/dewi_res/fileadmin/pdf/publications/Magazin_38/07.pdf

- Typical low-wind design is in the range of around 300 W/m2 or less, and high types are around 600 W/m2;

- Low-wind turbine has an extended period of producing electricity;

 

4./ - Finding the otimum low-wind design combination -

www.windpowermonthly.com/article/1187461/finding-optimum-low-wind-design-combination?HAYILC=TOPIC

- Old solutions with specific power ratings of 520-398 W/m2 for high, medium and low wind sites;

- New designs with reduced specific power ratings to 223 W/m2, even 204 W/m2, may offer an increased power production annually, due to an extended production time in low wind conditions – maximizing capacity factor;

- Low-wind turbines placed on to high towers – annual energy production increases by about 0,75-1% for each extra metre of huh height;

 

5./ - http://en.wikipedia.org/wiki/IEC_61400

Wind Turbine Generator (WTG) classes (IEC 61400 – 1ed.2)

- IEC class I – annual average wind speed at hub height – 10m/s; specific capacity of appr. 400 W/m2

- IEC class II – annual average wind speed at hub height – 8,5m/s; specific capacity of appr. 300-400 W/m2

- IEC class III – annual average wind speed at hub height – 7,5m/s; specific capacity of appr. 200-300 W/m2

- IEC class IV – annual average wind speed at hub height – 6m/s;

 

6./ - Silent wind power revolution: Turbines in low-wind areas

www.renewablesinternational.net/turbines-in-low-wind-areas/150/505/62498/

- Treba otvoriti PDF:

“Wind power silent revolution: New Wind Turbines for Light Wind Sites”

- IEC III class wind turbines with an average annual wind speed from 6m/s to a maximum of 7,5m/ at hub height;

- New wind turbines models with high capacity factors for light wind conditions (IEC III sites) -

 

7./ - Offshore wind – using the Danish experience to draw comparisons -

www.powerengineeringint.com/articles/2015/03/offshore-wind-using-the-danish-experience-to-draw-comparisons.htm

Capacity factors (CF):

-       for onshore wind in Germany CF are around 20% depending on location;

-       in a good location in the UK, one would expect CF = 25%

-       offshore Alpha Ventus (60MW) in the German North Sea has CF around 50%;

-       offshore Horns Rev 2 (209MW) in the Danish sector of North Sea, has CF around 50% over the period 2010-2013;

-       This is due to good wind speed, typically around 10m/sec; 

 

7-a/ - http://en.wikipedia.org/wiki/Capacity_factor

- Faktor kapaciteta na nivou farmi vetrenjača u EU je prosečno 21-25%; u Britaniji je prosečno 27-29%;

 

7-b/ - http://en.wikipedia.org/wiki/Wind_power

…the German nation-wide average wind power capacity factor over all 2912 wqs just under 17,5% (Fraunhofer institute) and tha capacity factor for Scotish wind farms averaged 24% between 2008 and 3010.

 

8./ - Unmasking turbine prices -

www.windpowermonthly.com/article/1228426/unmasking-turbine-prices