BANKARSKO BRATSTVO I JEDINSTVO

Bratstvo i jedinstvo možda jeste propalo, ali među bankarima je izgleda bilo najjače baš tokom ratnih zbivanja na području bivše Jugoslavije. Tako je Beogradska banka, sada u likvidaciji, i dalje suvlasnik banaka u inostranstvu sa hrvatskim i slovenačkim bankama, a tako je bilo i tokom 1990-ih godina kada su te banke služile kao servis za izvlačenje para iz zemalja eks Jugoslavije. Prema rečima poznavalaca, ono što je Kipar bio srpskim vlastima i tajkunima, to su Austrija i Nemačka bili hrvatskim i slovenačkim.

Zagrebačka banka - za koju postoji opravdana sumnja da jedan deo njene imovine, odnosno nekretnina, pripadaju i Republici Srbiji kao pravnom nasledniku Jugobanke, o čijoj se privatizaciji vrlo malo zna u Hrvatskoj, a koja nosi logo italijanske "Unikredit" banke" ali nije u njenom vlasništvu - bila je umešana i u iznošenje novca iz Srbije tokom devedesetih godina prošlog veka dok je Srbija, odnosno Jugoslavija, bila pod sankcijama. Na ovaj zaključak upućuju dokumenta ove banke u kojima se vidi da je Zagrebačka banka bila suvlasnik, zajedno sa Beogradskom bankom, "Anglo Yugoslav" banke u Londonu i "Banque Franco Yugoslav" u Parizu, koje su svojevremeno bile pod blokadom i na crnoj listi američkog Ministarstva finansija kao institucije koje su bile pod kontrolom vlasti tadašnje Jugoslavije. Ove banke su, kasnije se ispostavilo, bile jedna od najvažnijih poluga za izvlačenje i pranje para srpskih poreskih obveznika tokom devedesetih.

Čije su banke u inostranstvu?

Pašk Kačinari, zagrebački juvelir, koji je u potrazi za svojim akcijama otkrio sakriveno vlasništvo država Hrvatske i Srbije i grada Zagreba u Zagrebačkoj banci, u ime radnika ove banke podneo je tužbu zbog njihovih prava na akcije u kojoj između ostalog navodi da su upravo iz plata zaposlenih finansirane operacije u inostranstvu.

U tužbi se tvrdi da su radnici svojim izdvajanjima u posebne fondove Zagrebačke banke, investirali u tadašnji društveni kapital banke, što je nakon prelaska u deoničarsko društvo trebalo da bude pretvoreno u kapital banke i iskazano u vrednosti deonica. Iz tako investiranog kapitala radnika u posebne fondove banke, finansirane su i posebne financijske operacije Zagrebačke banke u bankama i korporacijama u inostranstvu.

„Radnicima banke deonice pripadaju po dva osnova kumulativno. One im pripadaju po osnovu minulog rada, budući su radili u banci. Međutim, radnici su u bivšoj organizaciji, odnosno do 31.12.1989. kada se banka preformirala u deničko društvo, u skladu sa tadašnjim propisima, izdvajali iz svog dohotka i ulagali u posebne fondove banke, koji su predstavljali deo društvenog kapitala banke. Tako je, na primer, Odlukom Izvršnog odbora Zagrebačke banke sa 10. sednice od 28. aprila 1987. godine banka usvojila Elaborat o ekonomskoj opravdanosti povećanja kapitala strane banke pod nazivom: "Banque Franco-Yugoslave" sa sedištem u Parizu. Kapital će se prema toj odluci povećati iz sredstava kapitala radnika, odnosno iz sredstava Fonda solidarne odgovornosti, a uz saglasnost tadašnjih federalnih vlasti i Narodne banke Jugoslavije", navodi se u tužbi Kačinarija.

Na isti način je, iz sredstava kapitala radnika banke Zagrebačka, banka ulagala u druge strane banke u njenom vlasništvu, kao "Anglo-Yugoslav Ltd." sa sedištem u Londonu, "I.I.C.Y., S.A., Panama" i "Adria Bank" sa sedištem u Beču.
Izvršni odbor Zagrebačke banke doneo je na toj sednici 1987. godine odluku da se osnivački kapital "Banque Franco Yugoslave Paris", sa 30 miliona francuskih franaka poveća na 106 miliona francuskih franaka, odnosno sa 15 miliona američkih dolara, na 136 miliona francuskih franaka. U ovoj dokapitalizaciji, Zagrebačka banka je učestvovala u iznosu od tri miliona francuskih franaka i 500.000 američkih dolara. Predsednik ove pariske banke bio je Borislav Milošević, brat Slobodana Miloševića u isto vreme kada je Zagrebačka banka imala udeo u njoj. Takođe, u ovoj banci bio je i Miodrag Zečević, zbog čega se našao na spisku američkog Ministratsva finansija kao čovek koji radi za vlasti u Beogradu.
"U karijeri nisam video ili čuo za ofšor finansijsku strukturu ove veličine i kompleksnosti", napisao je Haški finansijski istražitelj Morten Torkildson u svom izveštaju o tajnim putevima kiparskih para.

Deo ove strukture bila je i "Anglo Yugoslav" banka iz Londona koja je 1980-ih godina osnovana od strane Zagrebačke i Beobanke, a po svemu sudeći isti partneri ostali su u njoj sve do gašenja.

Uticaj „kiparskih para“

Na istoj sednici IO Zagrebačke banke, kada je dokapitalizovana banka u Francuskoj, doneta je odluka i da se poveća kapital londonske banke. Njen kapital je povećan sa pet na 10 miliona funti, a udeo Zagrebačke banke u dokapitalizaciji iznosio je 312.500 funti. Na čelu ove banke jedno vreme bio je Boško Kostić, kasnije jedan od prvih ljudi u Rajfajzen banci u Srbiji.

Od 12 milijardi dolara za koje sumnja da je Miloševićev režim izvukao iz Srbije, jedan deo svakako je završio ili prošao preko računa banaka u Londonu i Parizu. Međutim, ono što zbunjuje je da je vlasnik tih banaka bio u Zagrebu, odnosno da su tadašnji neprijatelji pomagali Miloševiću da probije embargo i iznese i opere državni novac u inostranstvu.

Hrvatski novinar i vlasnik internet sajta "Necenzururano.com", Domagoj Margetić ističe da srpski državni vrh s razlogom nije tražio za Srbiju udeo Jugobanke u Zagrebačkoj banci početkom devedesetih, već je Milošević sa svojim saradnicima zadržao deo vlasništva za sebe, a kao njegovog poverenika navodi Borku Vučić, nekadašnju predsednicu Beogradske banke i „alfu i omegu“ finansijskog sistema devedesetih.

Naizgled apsurdna situacija malo je jasnija ako se zna da novac nema boju, a ne zna ni za granice, pa lako prelazi i one koje se čuvaju tenkovima.

Margetić ističe da je najvažniji razlog za ubistvo premijera Zorana Đinđića, ne saradnja sa Haškim tribunalom, već istraga o nestalim parama sa Kipra, čiji je trag vodio do Zagreba.

"Upravo zbog toga, istraga Đinđićeve Vlade o Miloševićevim tajnim računima u trenutku kada je pokrenuta, bila je opasnija za politički Zagreb i hrvatsku tranzicijsku elitu, nego za politički Beograd. Zoran Đinđić bio je u tom trenutku opasniji eliti u Zagrebu, nego onoj u Beogradu. Zato je ubijen", navodi Domagoj Margetić.

Zanimljivo je da se kao vlasnik 21 odsto Adria banke, stacionirane u Austriji, vodi Beogradska banka. Inače na sajtu Agencije za osiguranje depozita koja vodi likvidaciju Beogradske banke, spominje se da je likvidacija „Anglo Yugoslav“ i „Banque Franco Yugoslav“ u toku, ali uopšte se ne spominje potraživanje ovih 21 odsto vlasništva Adria banke koja se od 2007. godine nalazi u većinskom vlasništvu Nove kreditne banke Maribor. Treći suvlasnik je NLB banka. Ipak, u spisima Zagrebačke banke iz 1987. godine se navodi da je učestvovala u dokapitalizacijama i Adria banke.

Jedna od zajedničkih banaka je i LHB banka, sada u sastavu Nove ljubljanske banke, mada su njeni osnivači i suvlasnici bili i Zagrebačka i Beogradska banka.