Na dalekovodima EMS-a veštačka gnezda za stepskog sokola
Da bi potpomogli opstanak stepskog sokola u Elektromreži Srbije su 2014. godine otpočeli sa postavljanjem veštačkih gnezda na dalekovodima, pre svega u Vojvodini jer je sve manje prirodnih staništa ove sve ređe vrste ptica, koja se inače glnezde na usamljenim stablima ili u šumarcima. u cilju zaštite ptica. U svetu se, inače, 10. maj obeležava kao Svetski dan ptica i drveća, a 14. maj kao Svetski dan ptica selica, kada se raznim predavanjima i akcijama želi probuditi svest o značaju ptica i drveća, sa akcentom na očuvanje retkih vrsta.
Na dalekovodima u Srbiji, prvenstveno u Vojvodini postavljeno je 50 veštačkih gnezda, a u narednom periodu u planu je postavljanje još 30, sve u cilju očuvanja stepskog sokola (Falco ccerrug), te strogo zaštićene vrste ptica kojoj je na Crvenoj listi Međunarodne unije za zaštitu prirode, dodeljen status EN (ugrožen), piše Tanjug.
Ova gnezda Elektromreža Srbije (EMS) postavlja od 2014. godine.
U Evropi se gnezdi svega 360 do 540 parova stepskog sokola i to u otvorenim stepama ili prostranim poljoprivrednim predelima, kao i na padinama niskih brda, pre svega u Panonskom biogeografskom regionu, dok se gotovo celokupna populacija u Srbiji gnezdi na stubovima visokonaponskih dalekovoda, čiji je vlasnik i koje održava preduzeće Elektromreža Srbije (EMS).
U svetu se 10. maj obeležava kao Svetski dan ptica i drveća, a 14. maj kao Svetski dan ptica selica, kada se raznim predavanjima i akcijama želi probuditi svest o značaju ptica i drveća, sa akcentom na očuvanje retkih vrsta, jer su intenzivni razvoj industrije i mnoge aktivnosti u korist razvoja civilizacije dovele do ugrožavanja prirodne sredine, odnosno, do uništavanja prirodnih staništa, izvora ishrane i gnezdilišta, pa je broj vrsta ptica u staništima sve manji.
Stepski soko je na nadzemnim elektroenergetskim vodovima prenosne mreže Srbije našao svoje stanište, jer su u Vojvodini praktično nestala njihova prirodna staništa, koja su uglavnom bila usamljena stabla, ili šumarci, objasnio je Tanjugu Nebojša Petrović, savetnik generalnog direktora EMS-a za tehnička pitanja.
"EMS je izuzetno aktivan u oblasti zaštite životne sredine, posebno u delu koji se odnosi na zaštitu ptica i u skladu sa tim u toj oblasti sarađujemo sa Republičkim i Pokrajinskim zavodima za zaštitu prirode, kao i Društvom za zaštitu i proučavanje ptica Srbije sa kojim smo prvi sporazum o saradnji i zajedničkom radu potpisali 2007", kazao je Petrović precizirajući da je po tim sporazumima već postavljeno 50 veštačkih gnezda za ptice na dalekovodim, a u planu je da još nekih 30-tak tih gnezda bude postavljeno u Vojvodini.
Prema njegovim rečima, ta gnezda su napravljena kao trajni deo čelične konstrukcije dalekovoda i nemaju rok trajanja, odnosno reč je čeličnom ramu kombinovanom sa aluminijumskim rešetkama i otvorima na dve strane kako bi ptice nesmetano mogle da ulaze.
EMS je pored veštačkih gnezda na dalekovodima u Vojvodini postavio i silikonske kape na dalekovodu Požarevac - Petrovac iznad izolatorskih lanaca, kako bi se omogućio bezbedni opstanak i nesmetano gnežđenje ptica kao što su soko lastavičar, vrane i vetruške na samoj čeličnoj konstrukciji, ali i omogućio nesmetan rad dalekovoda.
U cilju opstanka kormorana EMS je u saradnji sa Nacionalnim parkom Đerdap i na 400 kilovoltnom dalekovodu između Srbije i Rumunije uradio metalne platforme iznad izolatorskih lanaca, čime je omogućeno da nesmetano, punom pogonskom spremnošću radi dalekovod, a da te ptice – kojima, takođe, nestaje prirodno stanište za gnezda opstanu na veštačkim staništima.
"Počeli smo da postavljamo i vizuelne, fluoroscentne oznake na užadima nadzemnih prenosnih vodova, kako bi i na taj način sprečili eventualnu nasilnu smrt ptica usled strujnog ili mehaničkog udara u užad nadzemnih vodova", rekao je Petrović, precizirajući da se to radi na dva nova dalekovoda Bela Crkva - Veliko Gradište i Kragujevac - Kraljevo.
Petrović ističe da je EMS, kao društveno odgovorna kompanija, izuzetno aktivan u praćenju svetskih dostignuća u zaštiti ptica. Informacije dobijaju u saradnji sa ljudima koji u Srbiji rade na promociji zaštite ptica, ali i razmenom iskustava sa operaterima prenosnih sistema u Evropi.
"Tu se posebno ističe operater prenosnog sistema Mađarske - Mavir koji organizuje godišnje konferencije i na kojima učestvuje i EMS, a na kojima se analiziraju i donose rešenja za zaštitu ptica na dalekovodima", rekao je Petrović.
Na teritoriji Srbije, prema podacima Društva za zaštitu i proučavanje ptica, zabeleženo je na kraju 2016. ukupno 356 vrsta ptica, što prema ranijim podacima predstavlja 74 odsto vrsta koje naseljavaju evropski kontinent, od čega su 250 vrsta ptice gnezdarice.
Stepski soko je naša međunarodno najvažnija vrsta ptice, budući da se u periodu 2002-2010. godine u Srbiji gnezdilo i do 12 procenata evropske populacije.
